Najraskošnija umetniča riznica Srbije
Šta je zajedničko svetskom baletskom megastaru Sergeju Polunjinu, čuvenom rok muzičaru Brajanu Feriju i patrijarhu antiohijskom i svega Istoka Jovanu Desetom? Svi su nedavno boravili u Beogradu i tokom posete obišli Narodni muzej, čija je stalna postavka, posle 15 godina, 28. juna ponovo otvorena za javnost.
Polunjin je bio glavni protagonista promotivnog spota povodom otvaranja Narodnog muzeja. Brajan Feri je u nacionalno muzejsko zdanje stigao pravo sa aerodroma, veče uoči koncerta, gde su ga posebno zadivili najstariji tragovi života i kultura na prostoru današnje Srbije, avangardni pokret Zenit i dela predstavnika konstruktivizma i Bauhausa. Poglavar Antiohijske pravoslavne crkve Jovan Deseti bio je zadivljen zbirkama iz antike i srednjeg veka, kao i srpskim slikarstvom 18. i 19. veka.
Hajdelberški čovek
Deo vilice hajdelberškog čoveka Homo heidelbergensis iz Male Balanice u Sićevu kod Niša najstariji je eksponat i najvažniji novitet u okviru praistorijskog dela stalne postavke. Predstavlja dokaz prisustva Hajdelberškog čoveka u Evropi tokom srednjeg pleistocena. Naučnici su došli do zaključka da je vilica pripadala odrasloj i relativno mladoj osobi, čiji se pol ne može utvrditi, ali je „nedvosmisleno da se radi o pripadniku roda Homo”. Vilica, pronađena u pećini u stenama Sićevačke klisure, spada među najstarije evropske fosile hominida.
Lepenski vir – najstarije urbano naselje Evrope
Na paleolit se nedovezuju mlađa praistorijska vremena ali eksponati nisu ništa manje uzbudljivi: mogu se videti originalna otkrića s Lepenskog vira, jednog od najpoznatijih svetskih praistorijskih lokaliteta koji je smešten n obali Dunava, u nekada nepristupačnoj Đerdapskoj klisuri. U sedam sukcesivno građenih naselja otkriveni su ostaci planski oblikovanih staništa, alatke i oruđa od kamena i roga, nakit, ognjišta, oltari, žrtvenici sa monumentalnim skulturama. Skulptura Rodonačelnik smatra se prvim portretom u istoriji umetnosti a tu su i: Praroditeljka, Adam, Vodena Vila, Hronos i druge unikatne skulpture. Postoji pretpostavka da su stanovnici Lepenskog Vira, kako bi živeli u skladu s promenama u prirodi i na nebu, poznavali astronomiju, te da je sam lokalitet bio svojsvrsna opservatorija.
Prvi zemljoradnici i rudari
U neolitu, ovaj deo Balkana obeležile su Starčevačka i Vinčanska kultura. U to vreme se pojavljuju prve zanatlije – grnčari, stvaraju stalna naselja, razvija poljoprivrede. Starčevačku kulturu je zamenila Vičanska kultura. Ona je bila tehnološki najnaprednija praistorijska kultura na svetu. Najranija metalurgija bakra u Evropi potiče sa lokaliteta na Rudnoj glavi kod Majdanpeka i za nju se vezuje pojava prvih rudara. O njenim umetničkim dometima svedoče antropomorfne i zoomorfne figurine, žrtvenici kao i „vinčansko pismo”.
Blago Trebeništa
Deo grčko-helenističke zbirke čine i predmeti iz nekropole Trebenište kod Ohrida, gde su bogatim kneževskim grobovima otkrivene zlatne maske, sandale, vojnička oprema, nakit, bronzane i staklene posude. Po zanatskom umeću izdvaja se korintski krater sa predstavom konjanika – jedan od retkih takvih sačuvanih predmeta, posebno izvan grčkog sveta.
Naseđe rimskih careva
Činjenica da je šesnaest rimskih careva rođeno na prostoru današnje Srbije, uključući i cara Konstantina Velikog, kao i da su mnogi od njih u rodnom kraju podizali gradove i palate, antičku zbirku čini još privlačnijom. Reč je o predmetima od 1. veka p.n.e. do 4. veka nove ere. Zbirka sadrži remek-dela vajarstva i primenjene umetnosti – kolekcije srebrnog i zlatnog nakita, srebrnog posuđa, kameja, gema, kao i sitne bronzane plastike, ostaci cevi orgulja od srebra i kosti iz Golupca, kao i dela rimske portretne umetnosti – portret oca cara Trajana sa Trajanovog mosta kod Kostola i bronzana statueta Herakla iz Tamnića kod Negotina. Od vojničke opreme izdvajaju se srebrni pojas iz Tekije, paradni šlemovi-maske iz Kostola i Smedereva i pektoral iz Ritopeka.
Miroslavjevo jevanđelje
Ispisano na 181 listu pergamenta, ukrašeno sa 320 inicijala i minijatura, Miroslavljevo jevanđelje predstavlja najstariji i najznačajniji sačuvani spomenik stare srpske ćirilične knjige. Kao najvredniji eksponat u kolekciji iz perioda nastajanja srpske srednjevekovne države, njegovih 180 listova danas je pravo trezorsko blago muzeja, koje je moguće videti samo 10 dana tokom godine. O jednom istrgnutom listu ovog Jevanđelja brine nacionalna biblioteka Saltikova-Ščedrina u Petrogradu.
Nastalo je krajem 12. veka, a jedan od prepisivača i ilustratora bio je Grigorije, prema čijem zapisu se zna da je nastalo po narudžbini srpskog kneza Miroslava i da je, po svoj prilici, bilo darivano njegovoj zadužbini, crkvi Sv. apostola Petra i Pavla u Bijelom Polju. Od 2005. nalazi se na Uneskovoj listi Pamaćenja sveta.
U srednjevekovnoj kolekciji izdvaja se i pečat Stefan Nemanje, rodonačelenika srednjovekovne srpske vladarske dinastije Nemanjića, Hilandarske emajlirane pločice iz 11. veka, prsten kraljevića Radoslava iz 13. veka,te prsten kraljice Teodore i odežda cara Ivana Aleksandra iz 14. veka.
Skulpture, freske, ikone
Srednjovekovna srpska umetnost predstavljena je arhitektonskom skulpturom iz manastira Banjske i Svetih Arhanđela i freskama koje svedoče o razvoju umetnosti od početaka srpske države na primeru Đurđevih Stupova, preko dela iz 13. veka koja čine vrhunac umetnosti istočnohrišćanskog sveta (Gradac), do raznovrsnog slikarstva u rasponu od 13. do 16. stoleća (Bogorodica Ljeviška, Žiča, Pećka Patrijaršija, Sveti Arhanđeli). Većina ikona u Zbirci nastala je u 14. veku. Posebno treba istaći ohridsku Dvojnu ikonu Bogorodice Odigitrije i Blagovesti, dok se iz druge polovine 16. veka ističe Ikona sv. Simeona i sv. Save.
Umetnička riznica Srbije
Da bi se sagledao razvoj likovne umetnosi potrebno je pažljivo pogledati zbirke nacionalnog slikastva u 18. i 19. veku i iz jugoslovenskog perioda. U Zbirci srpskog slikastva u protekla dva veka nalaze se vrhunska ostvarenja nacionalnog opusa koja su nastajala za potrebe Srpske pravoslavne crkve ili uticajnih i bogatih pojedinaca, Srba koji su živeli pod austrougarskom vlašću, kao i za potrebe tek oformljenog građanskog društva u Kneževini Srbiji. Pored ostvarenja 18. veka, među kojima posebno mesto imaju Teodor Ilić Češljar i Teodor Kračun, u zbirci se čuvaju dragoceni radovi umetnika 19. veka, poput Konstantina Danila, Nikole Aleksića, Dimitrija Avramovića, Uroša Kneževića, Katarine Ivanović, Stevana Todorovića, Đure Jakšića, Đorđa Krstića. Tu su i autori , čiji je stvaralački opus započet u 19, a nastavljen u 20. veku, poput izuzetnih dela Paje Jovanovića i Uroša Predića.
Jugoslovenska zbirka ima oko tri hiljad dela i pruža uvid u matične tokove u Srbiji i nekadašnjoj Jugoslaviji. Između ostalog, izložena su dela Decembarske grupe, Mediale, apstrakcije, enformela, novog znaka, nove figurcije… Narodni muzej, po sabranom blagu, najraskošnija je umetnička riznica Srbije
Strana umetnost
Zbirku strane umetnosti čini preko hiljadu slikarskih i skulptorskih dela, uglavnom evropskih umetnika, nastalih od 14. do 20. veka. Od prvih akvizicija do danas, zbirka je imala ulogu da podstakne razumevanje drugih kultura, ali i pozicionira Srbiju u kulturni prostor Evrope i sveta, kažu u Narodnom muzeju. Jezgro zbirke čini poklon slovačkog slikara Bertolda Lipaja iz 1891, kada je Narodni muzej dobio 70 radova italijanskih, venecijanskih umetnika. Najzastupljeniji i najznačajniji segment zbirke čine celine italijanske, francuske, flamanske, holandske, ruske i austrijske umetnosti.
U zbirci italijanske umetnosti izdvajaju se: Đovani di Paolo, atelje Paola Venecijana, di Kredi, Karpačo, Tintoreto, Basano, Gambarini, Kanaleto, Marieski, Gvardi.
Flamansko i holandsko slikarstvo zastupljeno je delima Van Clevea, ateljea Boša, Brojgela, De Vosa, Van Gojena, Van Elsta, Van Utrehta i Rubensa, dok dela Toropa, Van Goga i Mondrijana čine bisere holandske umetnosti 19. i 20. veka.
Pored slika Turnijea i Robera, iz ranijih epoha, posebno vrednu celinu Zbirke čini francusko slikarstvo 19. i prve polovine 20. veka, čiji su autori najistaknutiji umetnici tog doba: Koro, Domije, Buden, zatim vodeći predstavnici impresionizma, Pisaro, Dega, Mone, Renoar, Sisle, postimpresionisti Gogen, Tuluz-Lotrek, Sinjak, simbolisti – od Moroa do Redona i Karijera, nabisti Bonar i Vijar, fovisti Matis, Deren, Vlamenk, Ruo, kao i najpoznatiji pripadnici Pariske škole. Tu su i radovi Pikasa, Kandinskog, Arhipenka i Šagala.
Social Network