Muzej vinarstva i vinogradarstva u Aleksandrovcu
Ne samo što najstariji pisani dokument o vinorodnoj Župi potiče s kraja dvanaestog veka, već se u Aleksandrovcu – centru župske oblasti – danas nalazi jedini muzej u zemlji koji je tematski posvećen vinarstvu i vinogradarstvu – kako same oblasti, tako i Srbije u celini. Svima koji vole vino i poštuju umeće njegovog spravljanja savetujemo da se upoznaju sa ovom lepom „muzom“ vinske tradicije i kulture.
U zdanju stare Vinodeljsko-voćarske škole koja je počela da se gradi pre tačno sto godina, danas je smeštena muzejska postavka koja predstavlja viševekovnu tradiciju uzgajanja vinograda i prerade grožđa u Župi. U postavci, posebno mesto zauzima plejada naučnika koja je svojim inovacijama unapredila srpsko vinarstvo. „Fotografije koje vidite su portreti poznatih naučnika koji su mahom potekli iz naše Poljoprivredne škole. Između ostalih, ističem Vukašina Tošića, jednog od prvih profesora na Poljoprivrednom fakultetu u Beogradu, potom Dragoslava Milosavljevića, tvorca tri nove sorte grožđa – neoplante, sirmijuma i župljanke, a tu je i Lazar Avramrov, čovek koji je uzgojio preko dvadeset novih sorti grožđa i time zadužio vinogradarstvo čitave naše zemlje,“ živo nam priča Đorđe Živadinović, kustos Muzeja i odnedavno diplomirani inženjer poljoprivrede.
Poljanski dvori
Iz prostora slavnih i zaslužnih, ulazimo u živopisnu sobu – rekonstrukciju unutrašnjosti vinogradarskih kuća koje se u ovom kraju nazivaju poljane. „U 17. i 18. veku počela su da se u vinogradima naveliko podižu sezonska naselja jer su njihovi vlasnici mahom živeli u udaljenim planinskim selima. U ovim kućama, a bilo ih je sedamdesetak, boravili su samo u vreme većih radova, dok su u njima stalno živeli „poljari“ – čuvari vinograda. Inače, vlasnici vinograda bili su imućni ljudi, uglavnom trgovci stokom. Kuće su imale dve etaže – svaka sa po dve prostorije. U prizemlju je bila „kazanica“ za pečenje rakije i prostorija za čuvanje vina i rakija. Na gornjoj etaži nalazila se „odžaklija“ – kuhinja sa ognjištem i soba za odmor i počinak“, opisuje nam sadržaje Poljanskih dvora Đorđe Živadinović. Skrenuo nam je pažnju na nekoliko rariteta – na drvene „krble“, posude koje nalikuju na velike fišeke koje su služile za transport grožđa i mešina s vinom, staru harmonika koja svedoči o veselim trenucima iz vinogradarskog života i izvornu pintersku radionicu sa komletnim alatima. Autor ove postavke i čovek koji je doslovno oteo od zaborava napuštene i mahom urušene poljanske dvore je Zoran Blagojević Žeka.
Muzej u vinogradu
Od sedamdesetak, danas jedva da je ostalo desetak poljana. U selu Lukarevina postoji nekoliko kuća u izvornom obliku i postoje planovi da se u budućnosti u njima napravi muzej na otvorenom.
Novo manastirsko vino
Župa se prvi put pominje u Studeničkoj povelji (1196. godine). U procesu restitucije, manastiru je vraćena zemlja, vinogradi su obnovljeni, a ove godine je proizvedena i prva serija vina.
Hi-tech vrionica
Prostorija u kojoj su izložene različite sprave za preradu vina koje danas deluju staromodno, u svoje vreme su predstavljale vrhunac tehnološkog razvoja. Od eksponata izdvaja se hidraulična presa koja je, posle Prvog svetskog rata, dobijena od Austrougarske kao deo ratne otštete. Poslednja reč tehnike bile su i cisterne za vino, od vrha do dna, obložene staklom koje su projektovali enolozi iz Bordoa. Kuriozitet ovog dela postavke je i presa iz Sremskih Karlovaca izrađena od dudovog drveta, kao i preteča današnjih atomizera – prskalica za zaštitu vinograda. Među raritetima nalazi se i „instrumentarij“ prve enološke laboratorije za ispitivanje kvaliteta vina koju je osnovao Bogdan Mirić –autor čuvene Župske ružice. Jedan, takođe, izuzetno zanimljiv eksponat se ne nalazi u ovom prostoru već je, zbog svoje veličine, smešten u dvorištu Muzeja, a reč je o divovskom protivgradnom topu koji se, kako nam je objasnio kustos, punio barutom i kamenjem.
Dvorana slavnih
Pored „Sobe vinogradarsko-vinskih svetaca“ koja služi za sve vrste okupljanja, proslava i predavanja, nalazi se „Sala vinara“ u kojoj se postavka neprestano menja. Dvadesetak, od ukupno oko sedamdeset vinarija župskog kraja ima svoj izložbeni prostor. U središtu se nalazi neprikosnovena vinska kuća Vino Župa, koja je najveći i najpoznatiji proizvođač vina ove regije. U krugu njenih proizvodnih pogona nalazi se najaveći sud za čuvanje vina na Balkanu – bure zapremine pet milona i tristahiljada litara. Pažnju privlači i „hram župske gidže“ – najstarije loze pronađene u jednom vinogradu u Drenči, kao i skulptura posvećena župskom vinogradaru oblikovana u kestenovom drvetu.
Od ekonoma do akademika
Među istaknutim profesorskim imenima, nalazi se i ime jednog đaka: Dobrice Ćosića – plodnog pisca – koji je se otisnuo u svet s diplomom poljoprivrednog ekonoma i prošao put od partizanskog komandanta preko disidenta do akademika i predsednika države.
Tri tečnosti pokreću svet
Razgovor sa kustosom završavamo u prijatnom ambijenu muzejskog dvoriša, u seniku koji se nalazi tik uz školske vinograde. Prizor ulepšavaju negovani zasadi školskog vinograda u kojem se gaji pedesetak različitih sorti grožđa. I priča o nastanku ovog školskog oglednog dobra veoma je interesantna: sve je počelo pred kraj 19. veka, posle pošasti filoksere koja je „pokosila“ i župsko vinogorje. Ukaz kralja Milana Obrenović nalagao je osnivanje voćno-loznih rasadnika koji su imali zadatak da brzo oporave vinogradarstvo. Tako su i ovde, na pedest hektara državnog zemljiša, podignuti novi vinogradi, a to je zemljište na kojem se nalazi Muzej i koje, za očiglednu nastavu, koristi današnja Poljoprivredna škola. Završavajući svoju, emocijama protkanu priču, Đorđe Živadinović nam citira reči ovdašnjeg legendarnog profesora – Svetolika Like Trifunovića – koji je đacima govorio da tri tečnosti pokreću svet: nafta automobile i avione, voda hidroelektrane, a vino ljude.
Social Network