Novosadski izlet

Čim se pređu gradski mostovi na severu su hatari Futoga i Begeča, bački salaši i čarde duž Dunava. Gotski tornjevi katoličke crkve, vidljivi iz daljine, nepogrešivo vas vode ka Futogu, živopisnom naselju starijem od Novog Sada. Ovde su nekada prolazili karavani kamila, a kafa i futoški kupus su krenuli u osvajački pohod ka Evropi. Uz bogato sakralno nasleđe, Futog osvaja i svojom gastronomskom raznolikošću.

Smatra se da  je od sredine 13. veka, kada se prvi put pominje u pisanim izvorima, Futog neprestano naseljen. Tokom austrijske vladavine bio je živo trgovište – ovdašnji vašari bili su poznatiji čak i od lajpciških. Priča se da su karavani kamila kod Futoga prelazili u Bačku na putu ka Beču i da su tovari kafe, zaplenjene posle turske opsade Beča,  upravo futoškim putem krenuli u osvajanja evropskih navika. Futog je imao strateški značaj u odbrani Habzburške monarhije – austrijska vojska pod komandom Evgenija Savojskog je ovde prešla Dunav i zašla Turcima za leđa, porazivši ih u odsudnoj Petrovaradinskoj bici 1716. godine.

Kitnjaste crkve

U blizini Dunava u delu (Starog) Futoga nalazi se Srpska pravoslavna Crkva Svetih Vrača Kozme i Damjana. Izgrađena je 1776. u stilu baroka. Ikonostas je delo jednog od najznačajnijih srpskih slikara 18. i 19. veka,  Arsenija Teodorovića. Zidne slike delo su Janka Halkozovića, koji se oslanjao na iskustva vizantijskog i italijanskog renesensnog slikarstva. Hram poseduje i vrednu zbirku ikona novosadskog slikara Pavla Simića, čiji se slikarski izraz dovodi u vezu sa nazarenskim slikarstvom. U lepo uređenoj crkvenoj porti nalazi se grob Smiljke Jovanović, rano preminule kćerke pesnika Jovana Jovanovića Zmaja.

Na početku (Novog) Futoga markantno se izdiže zdanje Rimokatoličke Crkve Presvetog Srca Isusovog, izgrađene na mestu starijeg hrama posvećenog Presvetom Trojstvu. Novu crkvu je, u pseudogotskom stilu, podigla grofovska porodica Kotek početkom 20. veka.  Ima veličanstvene vitraže i moćne orgulje, što uz monumentalnost građevine, hramu daje svečan i harmoničan izgled koji odiše raskošju prohujalih vremena. U Crkvi se, u staklenom sarkofagu, čuva relikvija Sv. Eugena, mučenika iz prvohrišćanskih vremena, čije je telo počivalo u Rimskim katakombama koju je Papa Pio VI 1777. darovao Crkvi Presvetog Trojstva. Za obilazak Rimokatoličke Crkve Srca Isusovog u Futogu u grupnoj poseti potrebna je najava župniku Antunu Kopiloviću.

Dvorac lepog plavog Dunava

U neposrednoj blizini rimokatoličkog hrama pažnju će vam privući Dvorac Hadik koji je izgradio austrijski feldmaršal i predsedavajući bečkog Dvorskog ratnog saveta, grof Andreas Hadik. Dvorac je izgrađen 1777.  godine u stilu baroka. Početkom 19. veka prelazi u posed grofovske porodice Kotek. Novi vlasnici obnavljaju zdanje, dograđuju staklene bašte i veliku terasu. Postoje podaci da su ovde, neposredno pre Sarajevskog atentata, boravili nadvojvoda Franc Ferdinand i njegova supruga Sofija Kotek, da je baš u njemu Johan Štraus Mlađi komponovao „Na lepom plavom Dunavu“. Danas se u ovom elegantnom zdanju nalazi Poljoprivredna škola.

Slasti kupusa, ribe i vina

Futog je poznat i po pet vekova dugoj proizvodnji kupusa, kojim se u austrijsko vreme plaćao porez, a kasnije, pojavom železnice, snabdevala čitava Evropa. Danas je Futoški kupus jedan od najpoznatijih prehrambenih brendova Srbije. U čast ove izvorne vrste belog kupusa u Futogu se, krajem oktobra tradicionalno održava Futoška kupusijada, a uz zanimljiv kulturno-zabavni program i takmičenja u kuvanju jela od kupusa.
Kao i sva mesta duž Dunava i Futog ima čarde, a čarda Splav Dunavac je na glasu po dobroj ribljoj čorbi uz koju se služe sjajna fruškogorska i bačka vina. Čarda kod Braše u Begeču je u svako godišnje doba odlično mesto za porodični ručak. U neporednoj blizini je Begečka jama, izletište i zaštićeno područje – park prirode, značajno za opstanak ptica gnjezdarica. I tu naravno leti, na radost ljubitelja riblje čorbe i ostalih ribljih jela, dežura još jedna čarda – Čarda na Jami.

Ne propustite najpoznaija bačka jela: supe sa knedlama ili domaćim rezancima, „rinflajš“ (rindfleisch) – supa, sos, meso i povrće, nasuvo sa krompirom, paprikaši, perkelt, pohovano i pečeno meso (svinjsko, pileće…), riblji specijaliteti, gomboce, taške, šufnudle ili čikovi,  a među slatkišima su štrudle (naročito sa makom), šne-nokle, kuglofi, savijače (naročito sa višnjama)… , a od vina tu su: rajnski i Italijanski rizling, Neoplanta, Probus, Bermet (crveni i beli) , Frankovka, Šardone (Chardonnay), Kaberne Sovinjon (Cabernet Sauvignon),  Merlo (Merlot) i druga.

Nešto dalje, na glavnom putu ka Novom Sadu, nalazi se Cvejin salaš, izvorno seosko domaćinstvo koje rado prima posetioce (uz prethodnu najavu). Na salašu možete biti ugošćeni odličnom domaćom hranom, a možete koristiti i smeštaj. Ovde, u iskonskom miru, uz mnoštvo domaćih životinja, uz vojvođanske đakonije najlakše je pripremiti se za povratak u urbanu stvarnost.

Gordana Stojaković
Foto: Dragan Kurucić i TO Novi Sad